Batıcılık
Batı'nın her alanda Osmanlı'nın önüne geçmesi, Osmanlı Devleti'nin tek kuruluş yolunun bu
yüzyılın fikir ve ihtiyaçlarına uygun medenî bir devlet ve millet halini alması gerektiği
düşüncesi.
Osmanlıcılık
Tanzimat döneminde, İmparatorluk içindeki değişik etnik grupların Batı devletlerinin
desteğini alarak bağımsız olma düşüncesinin ortaya çıkması.
İslamcılık
II. Abdülhamid'in, hem Balkanlardaki "Panislavizm"i etkisiz duruma sokmak, Müslüman
toplulukların devletten ayrılmalarını engelleme düşüncesi hem de içeride siyasal
rakiplerinin
halk içindeki gücünü kırmak istemesi
Türkçülük
Özellikle Balkan Sa-vaşı'ndan sonra Osmanlıcılık akımının başarısız olması, boşluğu
dolduracak milleti bir arada tutacak yeni ve farklı bir ideolojiye ihtiyaç duyulması
AMACI
Batıcılık
Türk toplumuna Batıda gelişen düşünce, yönetim biçimi, yaşama tarzını uygulayarak
ülkenin gelişmesini, kalkınmasını sağlamak
Osmanlıcılık
Osmanlı İmparatorluğu içindeki tüm etnik grupların üzerinde bir "Osmanlılık" duygusunu
ve bu duyguya paralel olarak bir "Osmanlı Milletini" ortaya çıkararak Osmanlı Devleti'nin
menfaatleri doğrultusunda gayret sarf etmelerini sağlamak
İslamcılık
İslâmın ilk dönemindeki değerleri XX. yy. başlarına taşıyarak Türk toplumunu içinde
bulunduğu bunalımdan kurtarmak.
Türkçülük
Osmanlı bayrağı altında bilinçsiz bir şekilde yaşayan Türkleri Millî bir duygu ile
bilinçlendirmek, milliyetini idrak ettirmek. Türk milletini İslam beynelmilliyetine
kuvvetli bir unsur olarak yeniden sokmak.
TEMEL DÜŞÜNCESİ
Batıcılık
İdari ve askeri alanda Avrupa'nın seviyesine ancak Avrupalıların gittiği yol izlenerek
varılabilir.
Osmanlıcılık
Osmanlılık düşüncesi geçmişteki gibi uygulandığında tekrar başarılı olabilir.
İslamcılık
İslam, tüm ilerlemelerin anahtarıdır. Kuralları doğru uygulanırsa gelişmiş milletlerin
seviyesine ulaşılabilir.
Türkçülük
Türklük, milleti ayakta tutabilecek tek güçtür.
AKIMIN TEMSİLCİLERİ
Batıcılık
Abdullah Cevdet
Osmanlıcılık
Jön Türkler
İslamcılık
Mehmet Akif, Said Halim Paşa
Türkçülük
Ziya Gökalp, Mehmet Emin, Yusuf Akçura